Historia Wyśmierzyc - najmniejszego miasta w Polsce

Wiek XIV

12 grudnia 1338 r. - książę czerski Trojden I  podpisał dokument na mocy którego przekazał kilka wsi nadpilickich (m.in. Wyśmierzyce) na własność zakonu benedyktyńskiego Św. Wojciecha w Płocku.

1378 - arcybiskup gnieźnieński Jan Suchywilk udzielił zezwolenia na powstanie parafii wyśmierzyckiej.

Koniec XIV wieku  - Wyśmierzyce otrzymują prawa miejskie (dokładna data nie jest znana).

 Wiek XV

Z tego okresu pochodza 2 wzmianki o mieście:

1428 - w poczet studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego został przyjęty Mikołaj, syn Andrzeja z Wyśmierzyc

1465- proboszczem wyśmierzyckiej parafii został Stanisław Kłonica -późniejszy kandydat na opata w Płocku.

Wiek XVI

1521- Wyśmierzyce wraz z miastem Liwem zostały zobowiązane do przygotowania wozu wojennego z związku ze zbliżającą się wojną zTurcją

1521- sporządzono spis posiadłości i dochodów kościoła parafialnego.  Z dokumentu wynika, że w mieście istnieje drewniany kościół a proboszczem jest  Jan  z Ośnicy.  Do parafii należą następujące wsie: Redlin, Kożuchów, Błeszno, Olszowa, Grzmiąca i Las.

1566- sporządzenie opisu granic między miastem Wyśmierzyce należącym do mieszczan a gruntami kościelnymi.

Wiek XVII

1657- najazd wojsk siedmiogrodzkiego księcia Jerzego II Rakoczego, który niszczy doszczętnie miasto.

30 maja 1658 - opat płocki ks. Tomasz z Rupniewa Ujejskiego wydał przywilej, który miał być pomocą przy odbudowie miasta- każdy kto się osiedlił w Wyśmierzycach został zwolniony z wszelkich opłat i podatków przez okres jednego roku.

1669 - wojewoda krakowski Aleksander Michał Lubomirski wezwał szlachtę oświęcimską i zatorską do Wyśmierzyc na pospolite ruszenie, w którym brał udział Jan Chryzostom Pasek.  Obozowanie pod miastem naraziło mieszkańców na olbrzymie szkody, dlatego nowy król Michał Korybut Wiśniowiecki ogłosił przywilej zwolnienia miasta z wszystkich możliwych oplat i podatków na okres 4 lat.

Wiek XVIII

Druga polowa XVIII wielu  to okres najwyższej koniunktury gospodarczej dla miasta.  Odbywają sie tu cotygodniowe targi, 4 jarmarki roczne i dwa razy w roku 2-tygodniowe jarmarki specjalne.

1794- w czasie powstania kościuszkowskiego w pobliżu Wyśmierzyc stacjonowało wojsko narodowe, a Naczelnik Tadeusz Kościuszko był w Grzmiącej i Przybyszewie.

1795 - zaborcy austriaccy zajęli miejscowe dobra na rzecz skarbu państwa.

1798 - pierwszy zachowany spis mieszkańców Wyśmierzyc - właścicieli godpodarstw rolnych.

Wiek XIX

1808 - Ausriacy sprzedali na licytacji w Radomiu Wyśmierzyce Józefowi Teodorowi Makomaskiemu. który przejął folwark pobenedyktyński sadząc,że również ziemie należące do miejscowych mieszczan są jego własnością.  Powstał dlugotrwały konflikt, który trwał  kilkanaście lat.

1809 - Wyśmierzyce zostają włączone do departamentu radomskiego, który jest częścią Księstwa Warszawskiego.

1860 - spis ludności.  Z dokumentu wynika, że w Wyśmierzycach mieszkało 1137 osób, istniało 137 domów drewnianych i 2 murowane (plebania i organistówka), 2 sklepy z towarami łokciowymi, 1 karczma-zajazd, 3 piwiarnie, 2 piekarnie, 1 jatka, 3 wiatraki.  Dwustu mieszkańców było właścicielami gospodarstw rolnych a 64 rzemieślnikami.  Istniało 7 ulic: Białobrzeska, Rynek, Kościelna, Długa, Poświętne i Wygon.

1869 - Wyśmierzyce utraciły prawa miejskie.

Wiek XX

1922 - przywrócenie praw miejskich.  Pierwszym burmistrzem został Bronisław Wasiłkowski, aptekarz.

1939-1945 - lata okupacji to okres łapanek i wywozu młodzieży do Niemiec, czas prześladowań, represji i rozstrzeliwań.